Obecnie trwają w Sejmie prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Projekt przewiduje wprowadzenie do Kodeksu cywilnego nowej, szczególnej formy czynności prawnych – formy dokumentowej. Będzie ona stanowić formę czynności prawnych o niższym stopniu sformalizowania niż forma pisemna, ponieważ nie będzie potrzeby składania własnoręcznego podpisu osoby składającej oświadczenie.
Zgodnie z projektem dla zachowania formy dokumentowej wystarczy wyrażenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. W związku z tym projekt przewiduje wprowadzenie do Kodeksu Cywilnego definicji dokument, rozumianego jako nośnik informacji umożliwiający jej odtworzenie.
Ustawodawca zrywa z tradycyjnym rozumieniem pojęcia dokumentu, jako informacji utrwalonej wyłącznie w postaci pisma. Istotną cechą dokumentu w tym ujęciu będzie jego treść, czyli zawarta w nim informacja. Bez znaczenia natomiast będzie forma dokumentu. Jedynym warunkiem jest odpowiednie utrwalenie treści dokumentu, tak aby było możliwe jej odtworzenie. Dzięki tak przyjętemu rozwiązaniu, treść dokumentu będzie mogła być dowolnie utrwalona (znaki graficzne, dźwięk, obraz), na dowolnym nośniku (papier lub w postaci pliku elektronicznego) i przy pomocy dowolnych środków (pióro, komputer, telefon komórkowy). Dla zachowania formy dokumentowej nie będzie konieczny podpis osoby składającej oświadczenie woli. W związku z tym, dla skutecznego złożenia oświadczenia woli w formie dokumentowej, czyli np. zawarcia umowy, z wyłączeniem wyjątków określonych przez ustawę lub indywidualnie przez strony umowy wystarczy złożenie oświadczenia woli poprzez wymianę korespondencji e-mail, ale również sms’a, nagrania audio, audio wideo lub w innej dowolnej formie.
Zgodnie z projektem formę dokumentową będzie można zastrzec dla celów nieważności zarówno w drodze ustawy, jak i w samej umowie. Gdy strony w umowie postanowią, że forma dokumentowa jest dla nich obowiązująca, to oznaczać będzie, że czynności niewykonane w tej formie będą nieważne. Gdy takiego zastrzeżenia nie złożą, forma ta będzie zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych. Natomiast pierwszym ustawowym zastosowaniem formy dokumentowej jest zastrzeżenie jej dla celów dowodowych do zawarcia umowy pożyczki o wartości przekraczającej tysiąc złotych.
Projektowane w Kodeksie Cywilnym zmiany wychodzą naprzeciw potrzebom obrotu gospodarczego, w którym od dawna zyskują na znaczeniu używane, na co dzień technologie porozumiewania się na odległość. Na przykład z umową na odległość mamy do czynienia, gdy transakcja jest zawierana bez jednoczesnej obecności obu stron, w których jedną ze stron jest konsument, a drugą przedsiębiorca, a kwestie te reguluje ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów Umowę taką można zawrzeć przy wykorzystaniu drukowanego lub elektronicznego formularza, reklamy e-mailowej lub telefonicznie. Natomiast w praktyce umowy zawierane na odległość to głównie handel elektroniczny i sprzedaż wysyłkowa.
Planowana zmiana Kodeksu Cywilnego pozytywnie wpłynie na rozszerzenie zakresu zawieranych umów. Jest to szansa na zliberalizowanie podejścia do zawierania umów w obrocie konsumenckim, choć nie tylko. Współczesnym konsumentom coraz częściej zależy na ograniczeniu do minimum czynności związanych z zawieraniem umów. Czasami nawet kosztem należytego zabezpieczenia swoich interesów. Z drugiej zaś strony oczekują zabezpieczenia ochrony swoich praw w sytuacji ewentualnego sporu sądowego, czy innego rodzaju dochodzenia swoich praw. Liczą, że transakcje będą realizowane z zachowaniem zasady pewności i rzetelności.
Wejście w życie przepisów dotyczących formy dokumentowej będzie mieć również istotne znaczenie dla identyfikacji osób składających oświadczenia w tej formie oraz możliwych sposobów potwierdzania autentyczności zarówno treści, jak i osoby składającej takie oświadczenie. W związku z czym zawieranie umów przez konsumentów z instytucjami finansowymi m.in. bankami może być z tego powodu utrudnione. Banki bowiem z uwagi na odrębne przepisy są zobligowane do weryfikacji danych osób otwierających rachunki bankowe.
Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem jest dostępny na: